Öllu snúið við í leit að haldbærum sönnunum fyrir tilvist Jesú.

En sönnunargögnin láta standa á sér. Guðspjöllin eru ekki marktæk söguleg heimild og aðrir ritarar fornaldar þegja. Suetonius og Tacitus eru stundum dregnir inn í þetta, síðast núna í grein í blaðinu Sagan öll. En var Suetonius að tala um Jesú Krist? Líkur eru til þess að svo hafi ekki verið.

Í mínu eintaki af "Lives of the Caesars" stendur, kafli 25 um Kládíus um ýmislegt sem hann gerir varðandi hin og þessi þjóðarbrot:

"Because of the hideous disputes which had arisen amongst them he deprived the Lycians of their citizenship. To the Rhodians, because of their remorse for their earlier offences, he returned theirs. To the people of Ilium he granted perpetual exemption from tribute on the grounds that they were the founders of the Roman race ... The Jews he expelled from Rome, since they were in constant rebellion, at the instigation of Chrestus. The envoys of the Germans he allowed to sit in the orchestra ... He imposed a complete ban on the religion of the Druids among the Gauls ... he made an attempt to have transferred from Attica to Rome the sacred mysteries of Eleusis ..."

Þetta er skrifað um 120 e.o.t.

Christos (gríska) myndi þýða Messías (hinn smurði), vel þekkt messíanasarkomplex gyðinga ollu þremur stórum uppreisnum. Þarf ekki neinn Jesú til að gera þá vitlausa í Róm árið 45.

Latínan er með "impulsore Chresto" sem mér skilst að merki að uppþotin hafi verið að tilstuðlan einstaklingsins Chrestos. Þetta var víst algengt grískt nafn, Chrestos = "góður maður", ekki það sama og christos = "smurður". Suetonius gæti hafa ruglast, eða hann gæti verið að skrifa um mann sem hét "Chrestos" eða mann sem kallaði sig "góður" eða bara einhver sem þóttist vera messías? Þeir voru ófáir á fyrstu og annarri öld.

Jósefus sagnaritari notar orðið "Chrestos" sem viðurnefni á Agrippa I. Sá var sonur Heródusar mikla, fæddur 10 f.o.t. og sendur til Rómar. Eftir einhverjar hrakningar endar hann aftur í Róm, verður besti vinur Kládíusar og fær Júdeu til yfirráða en er þar stutt, deyr þar árið 44.

Sem sagt, Agrippa "Chrestos" fer til Júdeu sem konungur Gyðinga. Verður vinsæll hjá sumum (ekki mjög hjá ritara Postulasögunnar sem segir frá honum í 12. kafla) og fer að endurreisa varnarveggi Jerúsalem. Fær tiltal frá Rómverjum og deyr stuttu seinna af iðrameini. Jafnvel drepinn af Rómverjum.

Gæti verið að Suetonius sé að segja frá uppþotum Gyðinga að tilstuðlan Agrippa "Chrestos" og fari áravillt? Eða uppþotum Gyðinga eftir að hafa frétt af andláti og hugsanlegu morði Agrippa? Hvort tveggja líklegra en að Jesú Kristur hafi verið í Róm árið 45 að æsa til uppreisna.

Fyrir utan að auðvitað efast enginn um að kristnir voru til. Þeir eru víst til enn í dag, og það að Suetonius skrifi árið 120 um Kristna í Róm árið 45 (ef við kaupum kristnu túlkunina á því sem hann skrifar) þá sannar það ekkert annað en að kristinn söfnuður var til í Róm.

Athugasemdir

[Anna Benkovic Mikaelsdóttir, 21.12.2007 kl. 09:03]

Er þá raunverulegur möguleiki á því að Jesus hafi ekki verið til?

[Víðir Ragnarsson, 21.12.2007 kl. 11:16]

Skemmtilegar pælingar en trúaðir lærðir menn hafa eflaust svar við öllum mögulegum efasemdum eins og venjulega. Ég hef ekki nennt að grafa djúpt í málið hvort frægur maður að nafni Jesú hafi verið til á þessum tíma. Kannski var það svo, kannski ekki en að minnsta kosti virðist vanta samtíma heimildir.

Ég er þó fullviss um að það var enginn sonur einhvers guðs, einfaldlega vegna þess að það er ekki til neinn guð, nema þessir guðir sem maðurinn hefur skapað sér sjálfur í gegnum tíðina. Þeir hafa verið og eru enn til í huga mjög margra, sumsé, hugarburður. Það getur ekki verið merkilegt að vera sonur hugarburðar.

Ég sá hina vegar skemmtilega heimildarmynd fyrir nokkru um þetta mál, hún heitir "The God Who Wasn't There" og ég get mælt með henni fyrir þá sem hafa áhuga á þessum pælingum.

[Anna Benkovic Mikaelsdóttir, 21.12.2007 kl. 11:41]

Ef að sönnun finnst á tilvist Jesu væri þá ekki upplagt að gera DNA rannsókn til að athuga faðernið?

[Brynjólfur Þorvarðsson, 21.12.2007 kl. 17:48]

Helgi, ég segi að guðspjöllin séu ekki sagnfræðileg heimild. Til að skýra það aðeins betur þá er ég að meina að það sem stendur í guðspjöllunum er ekki samtímaheimild. Sagnfræðingar gefa minna fyrir það en t.d. það sem Páll er að skrifa um eigin samtíð. Það hefur miklu meira sagnfræðilegt gildi. Guðspjöllin eru mjög ósamstæð og augljós helgirit, skrifuð löngu eftir atburði. Þannig rit hafa mjög lítið heimildagildi.

Guðspjöllin fjögur (Markús, Matteus, Lúkas og Jóhannes) eru skrifuð seint. Ýmsir hafa verið að reyna að færa þau framar og framar, til dæmis má sjá í greininni í Sagan öll að Markús sé líkast til skrifaður rétt fyrir uppreisnina en hún hefst 64. Rökin fyrir þannig fullyrðingu eru eingöngu þau að það er ekki hægt að færa ritunina framar. Ekki að það séu neinar vísbendingar um að ritunin hafi verið á þessum tíma, en kristnir þurfa á því að halda margir að ritunin sé sem næst Jesú í tíma.

En það er ekkert í guðspjöllunum sem bendir til að þau séu skrifuð fyrr en nokkuð eftir eyðileggingu musterisins - það er einmitt mjög mikið sem bendir til að þau séu einmitt skrifuð að stórum hluta til sem viðbrögð við eyðileggingu musterisins.

Páll, sem er alvöru heimild um eigin samtíma (um miðja öldina), skrifar ekkert um Jesú. Hann talar mikið um Krist endurfæddan, syndardauðann og minnist einu sinni á eucharist (kvöldmáltíð). En hann er ekki heimild um Jesú, persónuna. Allt sem Páll segir má skýra með hliðsjón af messíanískum pælingum sem sjást til dæmis í Dauðahafshandritunum. En það er ljóst að annað hvort veit Páll ekkert af þeim sögum sem sagðar eru í guðspjöllunum, eða hann kýs að hunsa þær almennt - og gerir þá ráð fyrir að viðtakendur taki því þegjandi.

Líklegra er að hann hafi ekki þekkt þessar sögur, hann hefur ekki þekkt neitt af því sem Jesú á að hafa sagt eða ekki sagt. Hann vitnar aldrei í Jesú eða reynir að komast í kringum eitthvað sem Jesú segir. Sem dæmi, umskurðurinn er aðal málið hjá Páli. Jesú minnist ekkert á umskurð. En Páll minnist ekkert á að Jesú hafi ekki minnst á umskurðinn, og gerir enga tilraun til að réttlæta sitt mál með hliðsjón af því. Sem bendir til að hvorki hann né viðtakendur hafi hugmynd um þessa afstöðu Jesú sem kemur fram í guðspjöllunum.

Aðrir skrifarar sem eru að skrifa um eigin samtíma eru (í tímaröð):

Clemens (uþb 96), minnist ekkert á neitt úr guðspjöllunum.
Didache (uþb 100), engin vísbending um að hafi lesið guðspjöllin, en mjög líkur hugsanaháttur og í Matteusi. Gæti verið skrifað á sama tíma.
Ignatius (uþb 110) skrifar mjög markvisst gegn Dósetísma sem var nýbyrjaður, sömu hugsun má sjá hjá Jóhannesi - gæti verið skrifað á sama tíma.

Þarna eru líklegri ártöl fyrir ritun guðspjallanna, um og eftir 100. Löngu eftir að allir sem gátu verið sjónarvottar eru dauðir.

Já, Anna, það eru góðar líkur til þess að sá maður sem guðspjöllin segja frá hafi aldrei verið til.

[Jón Valur Jensson, 21.12.2007 kl. 22:15]

Mikil er sjálfumgleði þín, maður, og hreystimenni ertu mikið á fullyrðingasviðinu.

[Brynjólfur Þorvarðsson, 21.12.2007 kl. 22:51]

Nei sæll og blessaður Jón Valur og velkominn. Og takk fyrir hrósið, komdu ævinlega fagnandi.